راهبرد تعدیل فقر در محلات شهری با رویکرد اقتصاد مقاومتی مطالعه‌ی موردی: کلان‌شهر تهران

اقتصاد مقاومتی به عنوان مفهوم مواجهه با اختلالات، غافلگیری‌ها و تغییرات معرفی می‌شود. از ویژگی‌های این الگو، مقاوم‌سازی اقتصاد ملی در برابر تهدیدات، تأکید بر نیروها و بخش‌های پیشران، فرصت‌ساز، مولد، درون‌زا و برون‌گرا - جهانی فکرکردن و محلی عمل نمودن- است. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی و با استفاده از رگرسیون دو متغیّره فضایی در گام نخست، اقدام به سازمان‌یابی فقرا و رابطه‌ی آن با بافت فرسوده در شهر تهران نموده است. سپس به تبیین و سنجش اقتصاد مقاومتی با رویکرد محلی اقدام به شناسایی مؤلفه‌ها و شاخص‌های اقتصاد مقاومتی در سطح محله نعمت آباد در جنوب تهران گردید. در این راستا از ابزار پرسشنامه‌ی محقق ساخته و مصاحبه‌های عمیق در سطح محلی و از داده‌ها و اطلاعات نهادها و دستگاههای متولی برای تحلیل در سطح کلان‌شهر تهران استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که سازمان‌یابی فقرای شهری در شهر تهران از سال 1375 تا 1390 از تمرکزگرایی آنها در بافت فرسوده درون شهر حکایت دارد. به عبارت دیگر رابطه‌ی معنادار فضایی بین استقرار فقرا با بافت فرسوده در شهر تهران وجود دارد که ضرورت اتخاذ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را در بافت‌های فرسوده نمایان‌تر می‌نماید. محله‌ی مورد مطالعه که شامل بافت فرسوده شهر تهران نیز است، با استفاده از مؤلفه‌های مولد بودن، درون‌زایی، کارآفرینی و همکاری‌های جمعی اقتصاد مقاومتی، در سال‌های اخیر با گسترش صنعت مبل و لوازم اداری توانسته است در قالب فعالیّت‌های اجتماع محور ساکنان خود را در مبارزه با فقر و تهدیدات بیرونی تا حدی خود را مقاوم نماید. ارزیابی میزان شاخص‌های اقتصاد محلی در محله‌ی مورد مطالعه نشان می‌دهد که همکاری جمعی برای کسب منفعت از دستگاهای دولتی و شهرداری، بیشترین اهمیت را در بین شهروندان داشته است. در سوی دیگر ایجاد نهادها و مؤسسات غیردولتی، ترس از کمبود منابع مالی و طولانی شدن پروژه‌های نوسازی کمترین اهمیت در میان شاخص‌های اقتصاد محلی را از نظر مردم محله نعمت‌آباد دارا می‌باشند. بنابراین پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان حوزه‌ی مدیریت شهری علاوه بر تسهیل امر بهسازی به بسترسازی توسعه‌ی اقتصاد محلی در قالب فعالیّت‌های اجتماع محور کمک نمایند.